Requirement Analysis
Gereksinimleri Açık ve Net Yazmanın İpuçları
September 2, 2021Gereksinimleri açık ve net bir şekilde yazmak, temel bir iş analisti becerisidir. Net şekilde yazılmış gereksinimlerin, paydaşlar ve geliştirme yapacak yazılımcılar tarafından yanlış anlaşılma olasılığı daha düşüktür. Tabii bu gereksinimleri doğrulamak ve onaylamak da daha az inceleme gerektirir. İş analisti olarak gereksinimleri yazarken net olduklarından emin olmak için harcadığımız zamanda, paydaşlara sorabileceğimiz gereksinimle ilgili daha anlamlı ve önemli sorular da ortaya çıkarırız. Peki “net” gerçekten ne anlama geliyor? Daha da önemlisi gereksinimlerin net olup olmadığını nasıl bilebiliriz? Bu yazıda gereksinimleri daha iyi yazabilmenin 3 yoluyla birlikte, hatalardan ve belirsizliklerden nasıl kaçınılabileceğini paylaşacağım.
1- Etken Cümleler Kullanmak
Odaklanmamız gereken ilk şey, gereksinimleri yazarken etken cümleler kullanmak olmalıdır. Genellikle gereksinim için kritik bilgiyi kaçırdığımız zamanlarda edilgen cümleler kullanırız.
Örneğin; 1- Kişisel bilgiler girilir. 2- Kişisel bilgiler kaydedilir. Buradaki “-ilir” ekleri edilgen cümlelerin göstergesidir. Gereksinim yazarken bu ekten olabildiğince kaçınmalıyız çünkü belirsizlik yaratmakta, yani belirtilen işlerden kimin sorumlu olduğu belli değildir.
Şimdi ise alternatif örneğini verelim; 1- Kullanıcı, kişisel bilgilerini girer. 2- Sistem, kullanıcının ilgili kişisel bilgilerini kaydeder. Bu örnekte ise, ilk örnekteki “-ilir” eki yerine “kim” ve “ne” ekledik, işleri kimin yapacağı ve neyin yapacağı net şekilde belirtilmiş oldu.
2- Terminolojiyi Tutarlı Bir Şekilde Kullanmak
İş analisti olarak yazdığımız gereksinimlerin net olmasının ikinci yolu ise terminolojiyi tutarlı kullanmamızdır. Belirli bir süre aynı proje üzerinde çalıştığımızda bazı terimler için aynı kelimeler kullanmak yerine benzer kelimeler kullanabiliyoruz ya da kelimelere ufak varyasyonlar uygulayarak ifade etmeyi tercih edebiliyoruz. Aynı kişilerle çalıştığımız süre boyunca bu durum bir sorun yaratmayabilir; zira bu kişiler neden bahsettiğimizi anlayabilir ve satır aralarını okuyabilirler. Fakat; ekibimize yeni yazılımcılar, yeni iş analistleri katıldığında gereksinimlerdeki bu küçük varyasyonlar veya benzer kelimeler onların kafasında; “Bunlar gerçekten aynı şeyi mi ifade ediyor?” şüphesi yaratacaktır. Örneğin; “Kişisel Bilgiler ve Kişi Bilgileri?” ya da “Kişi Bilgileri Ayrıntıları ve Kişi Bilgileri Detayları?” gibi. Henüz ekibe yeni katılmış bir kişinin, bu gereksinimler için gerçekten bu şekilde soruları olabilir ya da doğru olmayan varsayımlar yapabilir. Terimleri tutarlı bir şekilde kullandığımızdan emin olmak için sözlük oluşturmaya veya Business Domain Model çizmeye zaman ayırmalıyız.
3- Gereksinimleri tek cümlede birleştirmemek
Gereksinimleri net şekilde yazmak için son ipucumuz; gereksinimleri tek cümlede birleştirmekten kaçınmaktır. Gereksinim yazarken; ve, veya, ya da, önce, sonra gibi kelimeler kullanmak, gereksinimin sadece bir kısmına odaklanmamıza sebep olacaktır. Aynı şekilde iş paydaşlarının da, yazılan uzun gereksinimin yalnızca bir kısmını doğrulamasına ya da geliştirme yapılırken gereksinimin bir kısmının tamamlanmasına ve bir kısmının da kaçırılmasına yol açacaktır. Örneğin; “Kullanıcı kişisel bilgilerini girer ve detaylı inceledikten sonra kaydeder.” cümlesini ele alalım. Bu gereksinim net midir? Edilgen cümle yerine etken cümle kullanılmış, fakat burada 3 tane gereksinim bulunmaktadır. Kişisel bilgilerin girilmesi bir gereksinimdir. Bunları gözden geçirmeyse ikinci gereksinimdir. Son olarak bunları kaydetmek de üçüncü gereksinimdir. Bunları tek bir gereksinimde toplayıp yazdığımızda bazılarının gözden kaçması muhtemeldir. Gereksinimleri birleştirmek yerine onları ayrı gereksinimler olarak yazdığımızda, gereksinimlerimiz daha açık ve net olacaktır.
Author: Evin Abay Kaya